Rusya – Ukrayna Savaşının Sosyal Medya Boyutu (her yönüyle detaylı bir inceleme)

Published On - 28 Şubat 2022

SURVIVOR Sosyal Medya Pazarlama

Aylar öncesinden söylentilerini dinlediğimiz Rusya Ukrayna Savaşı maalesef başladı. Ve bizler, dünyanın bir çok yerinden, savaş alanından binlerce kilometre uzakta, sosyal medya aracılığı ile bir savaş oyununu izler gibi, gerçek zamanlı olarak, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini izliyoruz.

Aslında Dünya daha önce de sosyal medyanın merceğinden, işgaller ve darbeler gördü. Ancak, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini diğerlerinden ayıran şey, bilgi miktarının çokluğu; şaşırtıcı miktarda hızlı bir veri akışına sahibiz. Bazıları güvenilir, bazıları yanlış bilgi, bazıları tamamen dezenformasyon… Ancak Salete.com adlı internet haber sitesinin de yazdığı gibi, “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, insanlık tarihinin en belgelenmiş savaşı olabilir.” Ve bu bilgi akışının tamamı TikTok, YouTube, Instagram ve diğer platformlardan gerçekleşiyor.

Akıllı telefonlar, sosyal medya ve yüksek hızlı veri bağlantıların modern kombinasyonu, vatandaş gazeteciliği ile birlikte, canlı yayın içeriklerinin oluşmasını kolay ve hızlı hale getiriyor. Bunun sonucunda, Ukraynalılar ve sahadaki gazeteciler, işgale ait her adımı çook hızlı bir şekilde anlık olarak belgeleyebiliyorlar ve tüm dünya ile paylaşabiliyorlar.

Sahte haberleri doğrulama üzerine çalışan kuruluşlar, sahte sosyal medya içeriklerini ve dezenformasyonu çok hızlı bir şekilde çürütebiliyorlar. İnsanlar Rusya’nın devasa, iyi uygulanmış propogandalarına, yalan haberlerine karşı durmak için adeta bir sosyal medya savaşının askerleri gibi, doğru haberleri yaymaya, yanlış haberleri tespit edip ifşa etmeye çalışıyorlar. Aşağıdaki tweette, Centre for Information Resilience adlı twitter hesabının sosyal medya görüntülerini nasıl doğruladığını, belgelediğini ve coğrafi konum tespiti yapabildiğini çok net görebiliyoruz.

Yine de tüm bu doğrulama ve gerçek bilgiyi yayma çabalarına rağmen, sahte haberler ve provokatif içerkler hızla yayılmaya ve etkileşim almaya devam ediyor. Örneğin TikTok’ta, paraşütle atlayan bir askerin videosu çok kısa bir sürede 20 milyon izlenmeye ulaştı ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline ait olduğu söylendi. Aslında, video 2016 yılına aitti.

Ayrıca viral hale gelen sahte yardım kampanyaları var. Ukrayna için bir çevrimiçi bağış toplama kampanyası, bu hafta Meta Platforms Inc.’in Instagram’ı tarafından kaldırılmadan önce 400.000 dolardan fazla toplamış gibi görünüyordu. Florida’da 23 yaşındaki bir adam tarafından yönetildiği bildirilen hesabın arkasındaki hesabın parayı Ukrayna’daki meşru bir sivil toplum kuruluşuna aktarıp aktarmadığı hala belirsiz. Facebook’ta STK, bağış kampanyasının gerçek olduğunu söyledi. Ancak Ukrayna’daki İnternet kullanıcıları kampanyayı bir aldatmaca olarak nitelendirdi.

Yine de Blockchain analiz şirketi Elliptic’e göre, Ukrayna hükümeti sosyal medyada bitcoin ve diğer dijital token bağışları için çağrılar yayınladıktan sonra yaklaşık 8 milyon dolarlık kripto para topladı . Londra merkezli Elliptic, Pazar günü GMT 1030’a kadar cüzdan adreslerinin yaklaşık 11.500 bağışta 7.9 milyon dolar değerinde kripto aldığını söyledi.

Tüm bunların karşısında Rus güçleri, Ukrayna’nın internet erişimini kesmek için çalışmalar yapıyorlar. Çünkü, Rusya’nın sosyal medyadaki savaşı hiç de umduğu gibi gitmiyor. Ukrayna’da gerçek hayattan normal insanlar tarafından paylaşılan videolar tüm dünyada hızla yayılıyor ve Rusya’ya karşı tepkileri arttırıyor. Dünya halklarının tepkileri, ülkelerin de Rusya’ya daha fazla yaptırım yapması için baskı oluşturuyor.

İstila başladığından beri, insanlar Ukrayna’daki büyük şehirlere yönelik bombardıman videoları yayınlıyorlar:

Sosyal Medya Şirketleri Sahte Bilgi ve Dezenformasyona Karşı Önlem Almaya Çalışıyor.

  • Facebook sahibi Meta Platforms Inc, Ukrayna’daki çatışmayı izlemek için özel bir operasyon merkezi kurdu ve ülkedeki kullanıcıların güvenlik amacıyla sosyal medya profillerini kilitleyebilmeleri için bir özellik başlattı, bir şirket yetkilisi Perşembe günü Twitter’da yaptığı paylaşımda söyledi.
  • Twitter Inc Çarşamba günü, kullanıcıların hesaplarını bilgisayar korsanlığına karşı nasıl güvence altına alabilecekleri tweetlerinin gizli olduğundan emin olmaları ve hesaplarını devre dışı bırakmaları konusunda ipuçları yayınladı. Şirket güvenlik ipuçlarını İngilizce, Rusça ve Ukraynaca tweetledi.
  • Facebook’un güvenlik politikası başkanı Nathaniel Gleicher, Twitter’da yaptığı açıklamada, Ukrayna’daki kullanıcıların, arkadaşları olmayan kullanıcıların profil resimlerini indirmelerini veya paylaşmalarını ya da zaman çizelgelerindeki gönderileri görmelerini önlemek için profille rini tek bir tıklamayla kilitleyebileceğini söyledi.
  • YouTube, Russia Today’den ve Devlete ait diğer medya kuruluşlarından para kazanmayı durdurdu.
  • 26 Şubat Cumartesi günü Youtube , Rus Devletine ait medya kanallarının video akış platformundaki içeriklerinden para kazanmasını durduracağını duyurdu . Popüler haber kuruluşu Russia Today (RT), bu nedenle reklamlar yoluyla para kazanmaktan men edildi.
  • Google Europe, Twitter’da Ukrayna’daki kullanıcılar için güvenlik kontrollerini artırdığını ve istihbarat ekiplerinin dezenformasyon kampanyaları, bilgisayar korsanlığı ve “finansal olarak motive edilmiş kötüye kullanım” üzerine çalıştığını söyledi.

Tüm bunlarla birlikte, Rusya’nın inandırıcı propaganda yayınlaması giderek zorlaşıyor. Savaş alanında kurgudan gerçeği belirleme gücü, her zamankinden daha fazla sıradan insanların elinde. Ve bizler bu sosyal medya savaşlarında bilinçli hareket edebilmek için doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırt edebilmek ile ilgili çok daha fazla sorumluluk altındayız.

Peki Bu Kadar Yoğun Bilgi Akışının ve karmaşanın Hakim Olduğu Sosyal Medyada Doğru Bilgiye Nasıl Erişeceğiz?

  • Her şeyden önce: Şüpheci olun. Propaganda için uyanık olun. Gönder veya paylaş’a basmadan önce iki kez düşünün.
  • Profillerini kontrol edin. Paylaşım yapan hesap yeni mi? Hesap daha önce kaç paylaşım yapmış. Birkaç hafta veya ay önce ne tweet atıyorlardı? Söyledikleri kişi olduklarından emin olun.
  • Google, yandex, tineye.com ile görsel arama yapın. Bunu videoların ekran görüntüleriyle de yapabilirsiniz.
  • Bir doğrulama kaynağına danışın. Australian Associated Press , RMIT/ABC , Agence France-Presse (AFP), Bellingcat, fullfact gibi kuruluşlar, teyidli haberleri paylaşırlar.
  • Kendinize bazı basit sorular sorun. Fotoğraf veya videonun nerede , ne zaman ve neden yapıldığını biliyor musunuz ? Kimin yaptığını ve baktığınız şeyin orijinal versiyon olup olmadığını biliyor musunuz ? InVID gibi video doğrulama araçları veya ücretsiz adli fotoğraf incelemeye yarayan çevrimiçi araçların kullanılması , bu soruların bazılarının yanıtlanmasına potansiyel olarak yardımcı olabilir.

Şunu unutmamalıyız; Sosyal medyadaki çatışmayı okuyan herkesin paylaştıkları her şey hakkında dikkatlice düşünmesi her zamankinden daha hayati. Sonuç olarak, şüpheniz varsa, uluslararası bir haber kuruluşu gibi saygın bir kaynak tarafından yayınlanmayan iddiaları paylaşmayın veya tekrarlamayın. Hangi kaynaklara güveneceğinize karar verirken bu ilkelerden bazılarını kullanmayı düşünün . Bunu yaparak, yanlış bilgilerin etkisini sınırlamaya ve Ukrayna’daki gerçek durumu netleştirmeye yardımcı olabilirsiniz.

BONUS İÇERİKLER:

Daha fazla fake içerik örneği için:

Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline sosyal medya platformlarının tepkisi:

Öne çıkarılan görsel:

Sirenler, 25 Şubat’ta Kiev’de yeni saldırıları duyururken, insanlar bir binanın bodrum katına sığınıyor.Emilio Morenatti/AP

görsel kaynak: https://www.npr.org/sections/pictureshow/2022/02/24/1082795427/photos-show-the-calamity-as-russia-invades-ukraine